Υπάρχουν φράσεις οι οποίες παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο, γιατί απλά μέσα στη σειρά των λέξεων του τις σχηματίζουν, κρύβουν την ουσία της ύπαρξης. Μία από αυτές τις φράσεις είναι η φράση: Memento Mori — «θυμήσου ότι θα πεθάνεις». Μπορεί να ακούγεται τρομακτικό αλλά αν την δούμε με μια διαφορετική οπτική θα διαπιστώσουμε ότι, δεν είναι μια σκοτεινή υπενθύμιση, αλλά ένα εργαλείο αφύπνισης. Ουσιαστικά μας προτρέπει να ζούμε την κάθε μέρα μας με παρουσία στη στιγμή, χωρίς εκκρεμότητες και με βαθιά σύνδεση με με τον εαυτό μας και τους ανθρώπους που αγαπάμε και θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας.
Γιατί φοβόμαστε να το θυμόμαστε;
Ο θάνατος είναι το μεγάλο ταμπού της εποχής μας. Παραμένει έξω από τις συζητήσεις, λες και αποφεύγοντας να τον συζητήσουμε θα τον εξορίσουμε από την ύπαρξή μας.
Όμως η άρνηση δεν μας προστατεύει, αντίθετα μας αποκόβει από την πληρότητα του παρόντος.
Η θεραπευτική προσέγγιση δεν φοβάται τον φόβο. Μας καλεί να τον κοιτάξουμε, να τον νιώσουμε στο σώμα και να τον αφήσουμε να μεταμορφωθεί.
1. Σωματική διάσταση: επιστροφή στο εδώ και τώρα
Όταν θυμόμαστε τη θνητότητα, το σώμα αντιδρά: σφίξιμο στο στήθος, ταχυκαρδία, μια στιγμιαία αναστάτωση. Αυτή η αντίδραση είναι πρόσκληση να επιστρέψουμε στην αίσθηση του παρόντος.
- Μια βαθιά αναπνοή, τα πέλματα να ακουμπούν το έδαφος, το βλέμμα να περιεργάζεται το δωμάτιο.
- Η επίγνωση ότι είμαστε εδώ, ζωντανοί, τώρα.
Η αποδοχή του τέλους δεν μας παραλύει∙ μας προσγειώνει.
2. Ψυχοθεραπευτική διάσταση: απελευθέρωση μπλοκαρισμένης ενέργειας
Ο φόβος του θανάτου συχνά κρύβεται πίσω από αναβλητικότητα, υπερέλεγχο, ακόμα και υπερβολικό άγχος για το μέλλον. Η συνειδητή επαφή με αυτόν τον φόβο, μέσα στη θεραπεία, απελευθερώνει ενέργεια που ήταν καθηλωμένη στον αγώνα αποφυγής.
Η ερώτηση «Αν ο χρόνος μου ήταν περιορισμένος, τι θα διάλεγα να κάνω τώρα;» μετατοπίζει τις προτεραιότητες και μας φέρνει σε μια ζωή πιο αυθεντική, απαλλαγμένη από περιττές μάσκες.
3. Υπαρξιακή διάσταση: η ελευθερία της αποδοχής
Η αποδοχή της θνητότητας δεν μας οδηγεί στην απελπισία. Μας ελευθερώνει.
Όταν παύουμε να κυνηγάμε την ψευδαίσθηση της αιωνιότητας, αρχίζουμε να ζούμε με μεγαλύτερη τόλμη, αγάπη και ευγνωμοσύνη.
Κάθε μέρα γίνεται πολύτιμη∙ κάθε σχέση, μια ευκαιρία να ειπωθεί το “σ’ αγαπώ” ή το “συγγνώμη” χωρίς καθυστέρηση.
Η δύναμη των προτεραιοτήτων
Η επίγνωση ότι ο χρόνος δεν είναι άπειρος μας δίνει κρυστάλλινη καθαρότητα.
- Οι μικροδιαμάχες χάνουν την αξία τους.
- Οι σχέσεις που έχουν νόημα παίρνουν προτεραιότητα.
- Κάθε απόφαση περνάει από το φίλτρο: «Αν ήταν η τελευταία μου χρονιά, θα το διάλεγα;»
Η ερώτηση αυτή αλλάζει ριζικά τις επιλογές μας. Στην πράξη, ανακαλύπτουμε ότι όσα θεωρούσαμε επείγοντα είναι σπάνια σημαντικά, και όσα παραμερίζαμε — μια ουσιαστική συζήτηση, μια αγκαλιά, ένα όνειρο που περιμένει — είναι αυτά που μετρούν πραγματικά.
Απελευθέρωση από τον φόβο και την αναβλητικότητα
Αναβάλουμε γιατί νομίζουμε ότι έχουμε χρόνο. «Θα το κάνω αύριο», «θα πω αυτό που νιώθω όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή». Η αλήθεια είναι πως το αύριο δεν είναι εγγυημένο.
Η μνήμη της θνητότητας καταρρίπτει αυτή την ψευδαίσθηση. Ο φόβος του ρίσκου μικραίνει, γιατί καταλαβαίνουμε ότι το μεγαλύτερο ρίσκο είναι να μην ζήσουμε ποτέ αληθινά.
Όταν θυμόμαστε το τέλος, η ερώτηση «Αν όχι τώρα, πότε;» αποκτά πραγματικό βάρος.
Η καθημερινότητα αποκτά νόημα
Η ζωή δεν χρειάζεται μεγαλειώδεις πράξεις για να γεμίσει ουσία. Χρειάζεται παρούσα προσοχή.
Ένα βλέμμα στον ήλιο που δύει, ένα «σ’ αγαπώ» που λέγεται σήμερα, μια μέρα που τη γεμίζεις με επιλογές συνειδητές — όλα αυτά μεταμορφώνονται όταν τα βλέπεις μέσα από το φίλτρο της θνητότητας.
Η υπενθύμιση του τέλους δεν μας απομακρύνει από τη ζωή∙ μας φέρνει πιο κοντά στην πληρότητά της.
Η 2λεπτη άσκηση “Memento Mori”
Βρες μια ήσυχη στιγμή και απλά ξεκίνα να παρατηρείς τί γίνεται γύρω σου. Κλείσε τα μάτια και πάρε μια βαθιά ανάσα. Φαντάσου ότι αυτή είναι η τελευταία σου μέρα. Μην φοβηθείς την εικόνα, απλά άφησέ την να σου μιλήσει.
Κάνε στον εαυτό σου αυτές τις πέντε ερωτήσεις:
- Ποιες εκκρεμότητες θέλω να κλείσω σήμερα;
- Σε ποιον χρειάζεται να πω «σ’ αγαπώ» ή «συγγνώμη»;
- Ποια απόφαση αναβάλλω χωρίς ουσιαστικό λόγο;
- Αν δεν φοβόμουν, ποια κίνηση θα έκανα τώρα;
- Πώς θα μοιάζει μια μέρα που στο τέλος της θα νιώσω πλήρης;
Άνοιξε τα μάτια και διάλεξε ένα μόνο βήμα από τις απαντήσεις. Κάν’ το σήμερα χωρίς αναβολή. Όχι αύριο, όχι «όταν βολεύει» — τώρα. Επανέλαβε την άσκηση καθημερινά.
Η ελευθερία της επίγνωσης
Το Memento Mori δεν είναι σκοτεινή ιδέα. Είναι κάλεσμα στην ελευθερία.
Μας απελευθερώνει από τον φόβο, μας κατευθύνει στην ουσία και μας καλεί να ζούμε χωρίς να έχουμε εκκρεμότητες.
Η ζωή, όταν τη βιώνεις κάτω από το πρίσμα της παροδικότητας, δεν γίνεται βαρύτερη, αντίθετα, γίνεται ελαφρύτερη, γεμάτη απόφαση, συνειδητότητα και γνήσια χαρά.
Η αλήθεια είναι μία: το μόνο δεδομένο που έχουμε είναι το σήμερα. Ας το κάνουμε να αξίζει, ας είμαστε παρώντες στην κάθε στιγμή!
